طراحی و ساخت تراشه میکروسیالاتی جداسازی سلول های سرطانی گردشی در خون/ توانایی این کیت در جداسازی یک سلول سرطانی از ۱۰ میلی لیتر نمونه خون بیمار

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، در مراسم بزرگداشت چهل و سومین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس جمهور، رییس جهاددانشگاهی و برخی از مسئولان لشکری و کشوری در پژوهشگاه رویان از پروژه « تراشه میکروسیالاتی جداسازی سلول‌های سرطانی گردشی در خون (CTC) » توسط محققان این نهاد رونمایی شد.

این محصول که به زودی به بازار تجهیزات پزشکی کشور عرضه خواهد شد، با  تشخیص و جداسازی  سلولهای سرطانی موجود در دستگاه گردش خون بیمار با دقت فوق‌العاده بالا، وضعیت بیماری و روند پاسخ به درمان را مانیتورینگ می‌کند .

مهدی رحمانیان، مدیر گروه پژوهشی زیست مواد و مهندسی بافت پژوهشکده سرطان معتمد در توضیح این دستاورد تحقیقاتی گفت:   این کیت CTC در قالب طرح تحقیقاتی «تشخیص و جداسازی سلولهای سرطانی در گردش خون بیمار با استفاده از چیپ های میکروفلوئیدی به منظور ارزیابی وضعیت بیماری و مانیتورینگ پاسخ به درمان» طراحی و ساخته شده است. در حال حاضر فاز اولیه تجاری سازی این کیت تمام شده و در مرحله اخذ مجوز از اداره کل تجهیزات پزشکی قرار دارد. پیش بینی ما این هست که طی سه ماه آینده بتوانیم مجوز را اخذ و محصول را وارد بازار کنیم. 

وی در تشریح نحوه عملکرد کیت CTC گفت: مطالعات انجام شده نشان می دهد سلول های توموری گردشی در خون بیمار (Circulating tumor cells) به عنوان کاندیدای نشانگر پیش آگهی، تشخیص و درمان بیماری های متاستاتیک مطرح است؛ اما تعداد بسیار کم این سلول ها در بین میلیاردها سلول خونی، چالشی تکنیکی است که محدودیت هایی از قبیل حساسیت کم و خلوص پایین را برای روش های جداسازی رایج به همراه آورده است. در حال حاضر، پلتفرم‌های میکروسیال متنوعی برای جداسازی سلول‌های تومور در حال گردش از خون، ایجاد شده‌اند، اما هنوز هم دانشمندان به یک استراتژی کارآمد و کم‌هزینه برای رفع این نیاز نرسیده‌اند.

رحمانیان تصریح کرد: راهکاری که ما در این زمینه ارایه کرده‌ایم، تراشه‌های میکروسیال مبتنی بر آرایه ریزپایه (MPA-Chip) حاوی آرایه‌هایی از میکروستون‌ها با هندسه‌ لوزی برای جداسازی CTC است. در این کیت با بهینه سازی نحوه قرارگیری موانع لوزی شکل به عنوان فیلترهایی درون کانال میکروسیالاتی خلوص و کارایی جداسازی سلولهای سرطانی نسبت به نمونه مشابه خارجی افزایش پیدا کرده و همچنین تاثیرات تنش‌های مکانیکی وارد بر سلولهای به دام افتاده به حداقل رسیده است.

وی با بیان این که این کیت توانایی دارد یک سلول سرطانی را از 10 میلی لیتر نمونه خون بیمار جدا کند و قیمت تمام شده آن هم یک دهم قیمت کیت خارجی مشابه است، اظهار داشت:  نتایج بررسی ما که طی مقاله ای در مجله Journal of advanced research با ضریب اثر 12.8 منتشر شده، هندسه لوزی که به‌عنوان مؤثرترین طراحی جدید برای جداسازی CTC انتخاب شده سبب افزایش راندمان جذب (88٪)، خلوص (بیش از 90٪) و زنده مانی (97٪) شده و در مجموع راندمان عملکرد بالاتری نسبت به کیتهای مشابه خارجی داشته است.  

عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان معتمد در خصوص مشکلات و موانع‌ پیشروی به سرانجام رسیدن این طرح گفت: 
با توجه به اینکه دانش فنی کیت سی تی سی تماما در اختیار ماست و تمام امکانات و تجهیزات در ایران موجود می‌باشد، مانعی در جهت تولید کیت وجود ندارد و تنها مانع و مشکل، نبود پروتکل مشخص جهت ارزیابی کیت های جدید در اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و داروست که این موضوع سبب شده کار به کندی پیش برود. فکر می کنم وزرات بهداشت به خصوص اداره کل تجهیزات پزشکی باید آئین نامه مشخصی برای ارزیابی کیت‌ها و تجهیزات جدید تدوین کند تا فرآیند ارزیابی سرعت بیشتری به خود بگیرد و پرونده ها مدتی طولانی جهت ارزیابی معطل نشوند. 

وی  همچنین در پاسخ به این سوال که در جهاد دانشگاهی تا چه حد به جوانان اعتماد می شود و تقویت روحیه «ما می‌توانیم» و تربیت شخصیت های مؤمن و برجسته علمی چه جایگاهی در این نهاد دارد، گفت: بحمدالله در جهاد اکثر نیروهای متخصص جوان هستند و بیستر مسئولیت ها هم در جهاد به عهده جوان ها می باشد و این نشان می دهد به جوان ها به خوبی توجه می شود.