خودآزمایی پستان
خودآزمایی پستان (BSE) یک روش مناسب تشخیص زودرس است که طی آن یک زن میتواند با استفاده از آن پستانهای خود را ببیند و لمس کند و موارد غیرطبیعی را شناسایی کند. اگرچه BSE برای غربالگری سرطان پستان توصیه نمیشود، اما مهم است که با شکل ظاهری و احساس پستان خود آشنا شوید. خودآزمایی به شما کمک میکند متوجه تغییرات در پستانتان شوید و بدانید چه چیزی برای شما طبیعی و چه مواردی غیرطبیعی هستند.
تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه نهتنها شانس درمان را افزایش میدهد، بلکه از عوارض روحی- روانی، خانوادگی و اجتماعی آن جلوگیری میکند.
خودآزمایی پستان چیست؟
خودآزمایی پستان، معاینه پستان توسط خود فرد است. این معاینه برای هر زن و در هر سن قابل اجرا است. خودآزمایی پستان هزینه اقتصادی ندارد و در هر ماه، تنها 10-15 دقیقه وقت جهت انجام آن لازم است. با معاینه ماهیانه پستان، با خصوصیات پستان خود آشنا میشوید و در صورت بروز هرگونه تغییر در مراحل اولیه قادر به تشخیص آن خواهید بود. البته این نوع معاینه نمیتواند جایگزین معاینه بالینی توسط پزشک یا ماموگرافی شود، لکن در فاصله مراجعات پزشکی، فرد را محافظت میکند.
|
بنابراین؛ معاینات منظم در فواصل 12-6 ماه توسط پزشک و انجام ماموگرافی طبق نظر پزشک، باید همراه با خودآزمایی پستان انجام شود. |
زمان انجام خودآزمایی پستان
خودآزمایی باید هر ماه در تاریخ معین و به روش مشخصی انجام شود. بهترین زمان انجام معاینه 2-3 روز پس از پایان عادت ماهیانه به عبارت دیگر حدود روز نهم یا دهم از شروع عادت ماهیانه است. در این زمان پستانها کمترین حساسیت و سنگینی را دارند در نتیجه انجام معاینه راحتتر و نتیجه دقیقتر خواهد بود.
در صورتی که به هر علت عادت ماهیانه نمیشوید خودآزمایی پستان را در یک روز مشخص در هر ماه، مثلاً روز اول ماه، انجام دهید. در خانمهای شیرده، بهتر است معاینه پس از شیردادن به نوزاد و تخلیه شیر از پستان انجام شود.
نحوه انجام خودآزمایی پستان
خودازمایی پستان شامل دو مرحله است:
- نگاه کردن
- لمس کردن (معاینه پستان توسط خود فرد)
نگاه کردن: در برخی موارد، بیماریهای پستان به ویژه سرطانهای پستان باعث بروز تغییراتی در ظاهر پستان میشوند که با نگاه کردن به پستانها قابل تشخیص است. بنابراین لازم است که با ظاهر پستانهای خود آشنا باشید تا بتوانید هرگونه تغییرات احتمالی را در آنها تشخیص دهید.
نگاه کردن شامل 4 مرحله است:
- دستها را در دو طرف بدن به حالت آویزان قرار دهید و به پستان نگاه کنید.
- دستها را از کنار سرتان صاف بالا بکشید.
- دستها را از آرنج خم کنید و به کمر فشار دهید (دستها را به کمر بزنید و فشار دهید).
- دستها را صاف به جلو بکشید و کمی به سمت جلو خم شوید.
در هر یک از وضعیتهای بالا، پستان را به دقت نگاه کنید. هرگونه تغییری شامل؛ تغییرات شکل ظاهری، عدم تقارن پستانها (در صورتی که از قبل بوده باشد مثلا مادرزادی، از دوران بلوغ یا پس از شیردهی مسئله مهمی نیست)، قرمزی یا زخم پستان، پوسته پوسته شدن نوک پستان، ترشحات خونی یا خونابهای، انحراف نوک پستانها، برآمدگی در قسمتی از پستان یا برجستگی عروق در قسمتی از پستان، فرورفتگی پوست یا نوک پستان مهم است و باید مورد بررسی قرار گیرد.
لمس کردن: برای معاینه صحیح پستانها در هنگام لمس کردن، بهتر است از قسمت انتهایی بند آخر 3 انگشت میانی دستها (نه نوک انگشتان) استفاده کرد. این قسمت را اصطلاحاً نرمة یا سینه انگشت میگویند که حساسیت لمس آن بیشتر از سایر نقاط است. هیچ وقت پستان را بین انگشت فشار ندهید زیرا بهطور کاذب احساس وجود توده میکنید.
چه مناطقی را باید معاینه کرد؟
محدودهای که بین استخوان ترقوه از بالا، استخوان جناغ سینه و زیر بغل از طرفین و دو انگشت پایینتر از لبه پایین پستان، در محل کش لباس زیر از پایین قرار دارد، باید معاینه شود.
برای لمس پستان بهتر است دراز بکشید. در حالت دراز کشیده برای معاینه پستان راست یک بالش کوچک زیر شانه چپ و دست چپ را زیر سر قرار دهید. شانه شما بایستی به اندازهای بالا رود که پستان چپ در وسط قفسه سینه قرار گیرد و به هیچ سمتی انحراف نداشته باشد. برای معاینه پستان راست همیشه از دست چپ و برای معاینه پستان چپ همیشه از دست راست استفاده کنید.
همه پستان را با حرکات چرخشی کوتاه لمس کنید. برای لمس انگشتان را روی قفسه سینه با فشار کم، متوسط و زیاد بچرخانید تا لمس سطحی و عمقی در هر ناحیه انجام شود. برای اینکه همه جا را معاینه کنید بهتر است تمام پستان را بهصورت دایرههای متحدالمرکز از اطراف به سمت نوک به طور جداگانه معاینه کنید.
پس از اینکه تمام پستان را معاینه کردید، دنباله پستان را در ناحیه زیر بغل و سپس گودی زیر بغل را از نظر وجود توده پستانی یا زیربغلی بررسی کنید. سپس پستان مقابل را به همین شیوه لمس کنید.
معاینه پستان را میتوانید در حین استحمام نیز انجام دهید. در این حالت پوست پستان لغزنده و معاینه پستانها راحتتر انجام میشود. اگر پستانهای شما کوچک هستند با این روش ابتدا یک دست را روی سر بگذارید و با دست مقابل پستان آن سمت را لمس کنید. اگر پستانهای شما بزرگ هستند بهتر است پستان را با یک دست نگاه داشته و با دست دیگر آن را معاینه کنید.
در انتهای معاینه، نوک پستان را مانند حالت دوشیدن فشار مختصری بدهید تا در صورت وجود ترشح، آن را پیدا کنید.
پس از معاینه کامل پستان، در صورت وجود هر یک از موارد زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- لمس توده در پستان
- افزایش اندازه تودهای که از قبل وجود داشته است
- علائم پوستی مانند فرو رفتگی پوست یا نوک پستان، انحراف نوک پستان، قرمزی، زخم و...
- پوسته پوسته شدن، قرمزی و خارش نوک پستان
- ترشح غیرطبیعی از نوک پستان
جهت انجام معاینه و دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید به کلینیک بیماریهای پستان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی مراجعه نموده و یا با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
تلفن صدای مشاور: 66404020-021
منابع:
- آشنایی با بیماریهای پستان، شهپر حقیقت و همکاران
- راهنمای جامع بیماریهای پستان، ماندانا ابراهیمی و همکاران
گردآوری و تنظیم: لیلا حیدری، کارشناس گروه پژوهشهای بالینی پژوهشکده سرطان معتمد