شیمی درمانی چیست؟
شیمیدرمانی استفاده از داروهای ضد سرطان است. این داروها پس از ورود به خون به تمام بدن مسافرت کرده و تمام سلولهای بدخیم چه در محل اولیه تومور (مبدا) و چه در مناطق انتشار یافته (متاستاز) را نابود میکنند. شیمیدرمانی میتواند بهتنهایی تزریق شود (داخل ورید بهصورت سرم) یا اینکه همراه با داروهای دیگر (مانند داروهای هدفمند مثل هرسپتین) قبل یا بعد از عمل جراحی، همراه با رادیوتراپی و یا بعد از آن انجام شود. بسته به نوع بیماری، بیمار یک یا چند دارو را دریافت میکند. این داروها به سلولهای سرطانی حمله کرده و باعث توقف رشد آنها می شوند ولی ممکن است به سلولهای سالم بدن نیز آسیب کمی برسانند که اجتناب ناپذیر است.
شیمی درمانی چگونه عمل میکند؟
بهطور معمول سلولهای بدن در یک مسیر کاملا کنترل شده رشد میکنند و تقسیم میشوند ولی سلولهای سرطانی بیقاعده و بدون هیچ کنترلی و خیلی سریع رشد کرده و تقسیم میشوند. داروهای شیمیدرمانی قادرند سلولهایی که سرعت رشد بالایی دارند را تخریب کنند و با کاهش سرعت رشد و تخریب سلولهای سرطانی، علائم مربوط به سرطان به سرعت تخفیف مییابد.
شیمی درمانی از راههای مختلفی سلولهای سرطانی را تحت تاثیر قرار میدهد:
- قسمتی از سلول سرطانی را تخریب میکند
- رشد سلول سرطانی را متوقف میکند
- غذای لازم برای سلول سرطانی را قطع میکند
روشهای مختلف شیمی درمانی
داروهای شیمیدرمانی به چندین صورت تجویز میشوند:
- روش تزریق عضلانی یا زیرپوستی یا بهطور مستقیم داخل مایع مغزی- نخاعی
- روش تزریق داخل ورید که از طریق آنژیوکت و یا از طریق یک پورت در وریدهای مرکزی بدن تجویز میگردد
- روش تزریق داخل شریان که داروی شیمیدرمانی بهطور مستقیم معمولا در شریانهای تغذیهکننده تومور انجام میشود
- روش خوراکی بهصورت قرص، کپسول و یا مایع که بیمار میخورد
- روش موضعی یا مالیدنی که داروی شیمیدرمانی روی پوست بیمار مالیده میشود
در درمان سرطان پستان معمولا از روش تزریق وریدی یا خوراکی استفاده می شود.
چقدر طول میکشد تا شیمیدرمانی تمام شود؟
مدت زمان تزریق هر دارو به نوع دارو و رژیم درمانی بستگی دارد. این پزشک است که آن را مشخص میکند و هیچ ربطی به برنامه درمانی بیماران دیگر ندارد و نباید برنامه یک بیمار با بیماران دیگر مقایسه شود. فقط از پزشک خود در این مورد سوال کنید. داروهای شیمیدرمانی به دفعات تجویز میشوند. معمولا روزی که تزریق میکنند را روز "یک" مینامند و سپس دفعات بعدی را بر اساس روز اول، هر 8، 15، 21 یا 28 روز تنظیم میکنند. زمان بین اولین روز و آخرین روز آن دوره را یک سیکل مینامند.
عوارض شیمیدرمانی
عوارض درمان اغلب رخ میدهد ولی کدام یک از آنها در بیمار ایجاد میشود معلوم نیست. یعنی لازم نیست تمام عوارضی که ذکر میشود در بیمار ایجاد شود، ولی شایعترین محلهای بروز این عوارض عبارتند از:
- سیستم گوارش (دهان، مری، معده، روده)
- مغز استخوان (سلولهای خونی)
- پوست و مو
- ارگانهای جنسی (ترشحات واژینال در زنان)
ولی اکثر این عوارض موقت هستند و با دادن داروها یا اقدامات خاص کاملا از بین میروند.
جهت انجام معاینه و دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید به کلینیک بیماریهای پستان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی مراجعه نموده و یا با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
تلفن صدای مشاور: 66404020-021
منبع:
- نحوه برخورد با عوارض ناشی از درمان، عصمتالسادات هاشمی و همکاران
گردآوری و تنظیم: مهتاب آجربندیان، کارشناس ستاد پژوهشی پژوهشکده سرطان معتمد