اصول تغذیه و رژیم درمانی در سرطان و مشکلات رایج ناشی از درمان آن

در صورت وجود دهان زخمی یا خشک و تغییر در ذائقه و مشکلات بلعی

• بعد از هر بار غذا، دهان خود را بشویید و از مسواک نرم و نخ دندان استفاده نمایید.
• از مایعات نرم مثل سوپ ولرم استفاده کنید. از مصرف کنسروها، غذا در ظرف فلزی و استیل دوری کنید.
• دهان و لثه خود را با تکه‏ها یخ خیس نمایید. از مواد غذایی شور و پرادویه یا اسیدی استفاده نکنید.
• در طول شیمی‏درمانی امکان تغییر حس چشایی و تمایل به غذا مثلا عدم تمایل به گوشت وجود دارد. غذا را طبق دستورات نوشته شده و مطابق با میل خود انتخاب نمایید. در صورت التهاب دهان، غذای خشک نخورید.
• در طول شیمی‏درمانی و پس از آن، نیاز به برخی املاح و ویتامین‏ها تغییر می‏کند (افزایش یا کاهش می‏یابد). لطفا در این مورد، قبل از تهیه هر نوع مکمل، حتما با متخصص تغذیه خود مشورت نمایید.

در صورت وجود تهوع و استفراغ و کاهش اشتها

• مایعات به مقدار کافی استفاده کنید (چای کم رنگ و آب). مصرف کمی کراکر یا نان تست در این زمینه مفید است. آدامس کمک کننده خواهد بود.
• از مصرف مایعات قبل، در حین و بلافاصله بعد از غذا بپرهیزید. یبوست و اسهال را با مشورت متخصص درمان کنید.
• غذای خود را تزئین کنید و از ادویه‏های مفید (غیر تند) مصرف کنید. غذای پرچرب باعث کاهش اشتها می‏شود.
• مایعات را با حجم بالا در آن واحد مصرف نکنید، جرعه جرعه بنوشید.
• بعد از استفراغ، یک جرعه آب (یا مخلوط آب و کمی گل سرخ یا گلاب برای طعم‏دار بودن آن) بنوشید و هر 10 دقیقه این کار را تا 1 ساعت انجام دهید. در زمان وجود اشتهای بهتر، غذای بیشتری دریافت کنید.
• حتما تعداد وعده‏های غذایی را افزایش داده و حجم مصرفی هر وعده را پایین بیاورید. خواب کافی داشته باشید.
• برای نوشیدن مایعات از نی استفاده کنید.  میوه‏های تازه مصرف کنید. در هنگام پخت هواکش را روشن کنید.
• از نوشیدن مایعات گازدار بپرهیزید. مصرف قهوه را بسیار کم کنید. بعد از غذا دراز نکشید.
• ورزش‏های هوازی متعادل مثل پیاده‏روی، مثلا نیم ساعت قبل از ناهار، اشتهای شما را افزایش می‏دهد.
• در صورت وجود مشکلات با مصرف غذاهای سفت، از غذاهای نرم یا پوره استفاده کنید.
• دریافت مقدار کمی از دمنوش زنجبیل یا خود آن و نیز سیر در غذا به کاهش تهوع کمک می‏کند.
• آب لیمو یا آب غوره و سرکه درصورتی‏که قابل تحمل در زخم‏های دهان هستند، مجاز به مصرف می‏باشند.

نکات مهم قبل از شیمی‏درمانی

• مهم‏ترین نکته قبل از درمان، غلبه بر استرس است. با پروسه درمان خود آشنا شوید و  از عوارض احتمالی آگاه باشید.  و بدانید که شیمی‏درمانی و در کل پروسه درمان کامل، مستلزم آرامش و زمان است و در آخر پایان یافته و شما به زندگی عادی خود برمی‏گردید.
• نکته مهم افزایش توان و سیستم ایمنی بدن است،  بدین منظور از 2 تا 3 واحد میوه و 3 تا 4 واحد سبزیجات (در صورت عدم مشکلات گوارشی) و مایعات کافی به‏خوبی استفاده کنید. پروتئین دریافتی خود را بالا ببرید، به‏طوری‏که بیشترین دریافت شما از ماهی و حبوبات پخته، مرغ و مغز و دانه‏ها باشد.
• مکمل غذایی مولتی مینرال ویتامین (در صورت مشورت از قبل با متخصص تغذیه خود) به میزان 2 تا 3 عدد در هفته جایز است. ولی از دریافت بالای مکمل‏های آنتی‏اکسیدانی خودداری کنید.
• از آنجایی‏که شیمی‏درمانی ممکن است چند ساعت به‏طول انجامد، استفاده از یک میان وعده کوچک قبل از شروع درمان و یا حتی در حین درمان بسیار کمک کننده خواهد بود.

به طور کلی رعایت نکات غذایی، بایدها و نبایدهای دریافتی، بسته به سابقه بیماری، داروهای مصرفی و مرحله بیماری در افراد متفاوت است و افراد می‏بایست برای تنظیم دقیق برنامه غذایی خود به متخصص تغذیه مراجعه نمایند.

جهت دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تغذیه می‏توانید به کلینیک بیماری‏های پستان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی مراجعه نموده و یا با شماره‏های زیر تماس حاصل فرمایید.

تلفن صدای مشاور:  66404020-021 /  09124885127

منابع:

1. Donaldson, M.S., Nutrition and cancer: a review of the evidence for an anti-cancer diet. Nutrition journal, 2004. 3: p. 19-19.
2. Aghajanpour, M., et al., Functional foods and their role in cancer prevention and health promotion: a comprehensive review. American journal of cancer research, 2017. 7(4): p. 740-769.
3. Rauh, S., et al., Nutrition in patients with cancer: a new area for medical oncologists? A practising oncologist's interdisciplinary position paper. ESMO open, 2018. 3(4): p. e000345-e000345.
4. Mardas, M., R. Madry, and M. Stelmach-Mardas, Link between diet and chemotherapy related gastrointestinal side effects. Contemporary oncology (Poznan, Poland), 2017. 21(2): p. 162-167.
5. Coa, K.I., et al., The impact of cancer treatment on the diets and food preferences of patients receiving outpatient treatment. Nutrition and cancer, 2015. 67(2): p. 339-353.

گردآوری و تنظیم: الهام رزم پوش، کارشناس گروه پژوهشی کیفیت زندگی پژوهشکده سرطان معتمد