مرکز تخصصی مشاوره، تشخیص و غربالگری عفونت پاپیلوما

 

 

به نام خدا

یش از 100 نوع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) وجود دارد. برخی باعث ایجاد زگیل­های پوستی رایج می شوند. برخی عمدتاً پوست و مخاط ناحیه تناسلی و همچنین نواحی دهان و حنجره را آلوده می­کنند. این عفونت­ها اغلب از طریق تماس جنسی یا در موارد نادر، تماس­های اتفاقی با مخاط (به ویژه مخاط ناحیه­ی تناسلی و یا دهان)  منتقل می­شوند.

اکثر عفونت های HPV منجر به سرطان نمی شوند. در بیشتر مواقع, عفونت HPV تناسلی، باعث ایجاد زگیل­های تناسلی خوش­خیم می­شود. زگیل تناسلی به ندرت باعث ناراحتی یا درد می شود، ولی گاهی ممکن است با خارش همراه باشند. اما برخی از انواع HPV تناسلی می توانند باعث سرطان ابتدای رحم یعنی قسمتی که به واژن (دهانه رحم) متصل است، شوند. سایر انواع سرطان­ها، از جمله سرطان­های مقعد، آلت تناسلی، واژن، فرج و پشت گلو (اوروفارنکس)، با عفونت HPV مرتبط هستند. به انواعی از ویروس پاپیلوما تناسلی که می توانند باعث ایجاد بدخیمی شوند، پرخطر و انواعی که قادر به ایجاد سرطان نیستند کم خطر گفته می­شود.

تقریباً همه سرطان‌های دهانه رحم به دلیل عفونت‌های HPV ایجاد می‌شوند، اما سرطان دهانه رحم ممکن است ۲۰ سال یا بیشتر طول بکشد تا بعد از عفونت HPV ایجاد شود. عفونت HPV و سرطان اولیه دهانه رحم معمولاً علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند. واکسینه شدن در برابر عفونت HPV بهترین محافظت شما در برابر سرطان دهانه رحم است.

واکسن­ها می توانند به محافظت در برابر سویه­های HPV کمک کنند که احتمال ایجاد زگیل تناسلی یا سرطان دهانه رحم وجود دارد.

عفونت با ویروس پاپیلوما یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قابل انتقال از راه آمیزشی است. طبق آمارهای جهانی در صورت عدم انجام واکسیناسیون حدود 75% خانم‌هایی که در سن باروری هستند تا قبل از پایان عمر، حداقل یک مرتبه دچار عفونت با ویروس پاپیلوما می‌شوند. اگرچه استفاده از کاندوم برای پیشگیری از انتقال عفونت‌های آمیزشی توصیه می‌شود ولی نقش کاندوم در پیشگیری از عفونت پاپیلوما فقط حدود 50% است. علت این موضوع عدم پوشش نواحی اطراف آلت تناسلی در مردان و قابلیت انتقال ویروس پاپیلوما از طریق تماس و مالش پوست اطراف ناحیه تناسلی بین زن و مرد است. بنابراین بهترین راه پیشگیری از ابتلا به عفونت پاپیلوما و نیز جلوگیری از انتقال آن به سایرین، استفاده از واکسن است. واکسن HPV تا حدود 99% در پیشگیری از ایجاد زگیل‌های تناسلی موثر است و البته این موضوع به شرطی است که قبل از مواجهه و یا ابتدای نوجوانی تزریق شود. همچنین واکسن HPV قادر به جلوگیری از بروز انواع سرطان های مرتبط با ویروس پاپیلوما است.

دلایل استفاده از واکسن پاپیلوما:

•  پیشگیری از ایجاد سرطان دهانه رحم
• پیشگیری از ایجاد زگیل‌های تناسلی
•  پیشگیری از بروز سرطان‌های مقعدی و اندام تناسلی مردانه
• پیشگیری از بروز سرطان‌های دهانی

دو واکسن مؤثر و جدید علیه سرطان دهانه­ی رحم، گارداسیل (امتیاز تجاری آن مشترکاً متعلق به کمپانی مرک و وایت هاوس است) و سرواریکس (امتیاز تجاری آن متعلق به مؤسسه­ی گلاکسواسمیت کلاین می­باشد) به بازارهای بین­المللی عرضه شده­اند. هر دو واکسن حاوی ذرات شبه ویروسی بوده و دو نوع ویروس پاپیلومای انسانی تایپ 16 و 18 را که علت اغلب سرطان­های دهانه­ی رحم و نئوپلازی درون­اپی­تلیالی با درجه­ی بالا می­باشد را شامل می­شوند. گارداسیل همچنین حاوی تایپ­های 6 و 11 ویروس پاپیلومای انسانی که علت 90% زگیل­های آنوژنیتال هستند، نیز می­باشد، در نتیجه این واکسن­ها بر روی بیماری مردان نیز به اندازه­ی بیماری در زنان تأثیرگذار است. به تازگی واکسن ایرانی پاپیلوگارد که دو نوع ویروس پاپیلومای انسانی تایپ 16 و 18 را شامل می­شود، به لیست واکسن­های موثر علیه ویروس پاپیلوما اضافه شده است. از آنجایی که این واکسن­ها حاوی ویروس کشته شده یا ضعیف شده نیستند، کاملا بی خطر می­باشند.

حتما تا به حال نام ویروس پاپیلوما (HPV)، عامل زگیل های تناسلی را شنیده اید؛ ویروسی که جزء شایع ترین عفونت های منتقله از راه جنسی و علت اصلی ایجاد سرطان دهانه رحم در خانم ها محسوب می شود و تأثیر بسزایی در زندگی اجتماعی افراد در دنیای امروز گذاشته است. سرطان دهانه رحم، دومین سرطان شایع در خانم‌ها پس از سرطان پستان است به نحوی که با میزان شیوع سالانه حدود 493000 منجر به مرگ حدودا 273500 تن می‌گردد.

این ویروس مسئول ایجاد سرطان های دستگاه تناسلی و مقعد در آقایان نیز هست. انواع خاصی از ویروس پاپیلوما در زنان و مردان سرطان‌های سر و گردن (دهان، زبان، لوزه و حنجره) نیز ایجاد می‌کنند. میزان ایجاد این سرطان در مردان بسیار کم‌تر از میزان آن در زنان است.

این ویروس شامل 200 ژنوتیپ مختلف است که حدودا 40 نوع آن سبب عفونت در بافت‌های ناحیه تناسلی انسان می‌شوند و از جهت ریسک ایجاد سرطان به 2 دسته تقسیم می شوند: 14 عدد تیپ‌های با ریسک بالا (تیپ‌های 16، 18، 31، 33، 35، 39، 45، 51، 52، 56، 58، 59، 66 و 68) و بقیه تیپ‌های با ریسک پایین (6، 11، 40، 42، 43، 44، 53، 54، 61، 72، 73، 81 و تعدادی دیگر) تقسیم بندی می‌شوند. شایع‌ترین تیپ‌های با ریسک بالا در خانم‌ها معمولا تیپ‌های 16، 18 و 45 هستند. تیپ‌های با ریسک پایین شایع عمدتا ژنوتیپ های 6 و 11 بوده که در حدود 90% موارد سبب ایجاد زگیل‌های تناسلی می‌شوند، بنابراین زگیل های ناحیه تناسلی در 90% موارد خوش خیم و خود به خود محدود شونده هستند.

امروزه آزمایش های دقیق و قابل اطمینان و حساس برای شناسایی ویروس های HPV وجود دارد. در بسیاری از موارد، زگیل به راحتی قابل رویت و قابل تشخیص از نظر ظاهری است، ولی برای تشخیص عامل ایجاد کننده آن که آیا این ویروس پاپیلوما از نوع پرخطر یا کم خطر برای ایجاد سرطان باشد، حتما باید حضور ویروس در زگیل توسط تست های آزمایشگاهی تأیید و تیپ بندی شود.

پزشک شما ممکن است بتواند عفونت HPV را با نگاه کردن به زگیل‌های شما تشخیص دهد. اگر زگیل تناسلی قابل مشاهده نبود، به یک یا چند آزمایش زیر نیاز دارید:

• آزمایش مولکولی تشخیص HPV؛  این آزمایش که بر روی سلول‌های دهانه رحم انجام می‌شود، می‌تواند DNA انواع پرخطر HPV را که با سرطان‌های تناسلی مرتبط هستند، شناسایی کند. این آزمون، علاوه بر تست پاپ برای زنان 30 سال و بالاتر توصیه می شود.
• تست پاپ اسمیر: پزشک شما نمونه ای از سلول ها را از دهانه رحم یا واژن شما جمع آوری می کند تا برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ارسال نماید. تست پاپ می تواند ناهنجاری هایی را که می تواند منجر به سرطان شود را نشان دهد.

با توجه به افزایش فراوانی بدخیمی­هایی جون سرطان دهانه رحم در زنان به عنوان مرجـع تربیتـی و رکـن اصلی خانواده  و محور عاطفی و توسعه­ی اقتصادی – اجتماعی و اهمیت ارائه خدمات نظام مراقبتی در کنترل و پیشگیری ویروس پاپیلومای انسانی از جمله شناخت این ویروس و بیماری های مرتبط با آن، با توجه به بند 1 سیاست­های کلی سلامت، ابلاغی مقام معظم رهبری در خصوص ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی و توانبخشی سلامت مبتنی بر اصول و ارزشهای انسانی- اسلامی و نهادینه سازی آن در جامعه به عنوان ضرورتی مبرم برای تحقق جامعه سالم، پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی با تکیه بر زیرساخت­های آزمایشگاه تشخیص مولکولی COVID-19، اقدام به راه­اندازی مرکز تشخیص و غربالگری ویروس پاپیلوما نمود. یکی از اهداف مرکز تشخیص و غربالگری ویروس پاپیلوما شناخت، آموزش، پیشگیری، درمان و مشاوره در خصوص این معضل بهداشتی- اجتماعی است. همچنین از دیگر وظایف مرکز تشخیص و غربالگری ویروس پاپیلوما، دسترسی همگانی به واکسن­های مورد تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ارتباط با ویروس پاپیلوما می­باشد.

از دیگر ویژگی­های شاخص این مرکز می­توان به نکات زیر اشاره نمود:

1. پاسخ سریع کلیه تست­های آزمایشگاهی در مقایسه با سایر آزمایشگاه­های ویروس شناسی
2. تشخیص مولکولی با کمک پیشرفته­ترین ابزار و با استفاده از  کیت­های مورد تایید وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
3. ارجاع بیماران به متخصص زنان مرکز در صورت نیاز در سریع­ترین زمان ممکن، بدون ایجاد سردرگمی برای بیمار
4. متمرکز بودن کلیه امکانات تشخیصی و درمانی جهت هرچه آسان کردن دسترسی بیماران
5. هزینه اندک تشخیص و مشاوره حتی کم­تر از تعرفه­های اعلام شده

احتمالاً با مراجعه به مرکز تشخیص، درمان و غربالگری عفونت پاپیلوما، مراقبت های اولیه خود را شروع خواهید کرد.

• قبل از قرار ملاقات، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم شما، حتی علائمی که به نظر می رسد بی ارتباط باشند.
• اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های عمده، تغییرات اخیر زندگی و سابقه جنسی شما
• تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید.

• سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:

• محتمل ترین علت علائم من چیست؟
• آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
• آیا نیاز به انجام هیچ آزمایشی دارم؟
• چگونه می توانم از عفونت HPV در آینده جلوگیری کنم؟
• آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
• و ...

• پزشک شما احتمالاً از شما سؤالاتی می پرسد، مانند:

• علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
• آیا در یک رابطه جنسی تک همسری هستید؟ شریک زندگی شماست؟
• کجا ضایعات پیدا کرده اید؟
• آیا ضایعات دردناک هستند یا خارش دارند؟
• آیا به نظر می رسد چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
• به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بدتر می کند؟

اگر چه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عمدتا (و شاید بتوان ادعا نمود منحصرا) در حوزه زنان مطرح بوده و هست، لیکن حدود یک دهه است که دنیا در حال تجدید نظر در این زمینه است و آقایان نیز مانند خانم‌ها در کانون توجه قرار گرفته اند. مردان می توانند از پس از آلوده شدن به سویه های خاصی از ویروس به سرطان دهان و گلو، آلت تناسلی یا مقعد مرتبط با HPV مبتلا شوند. عفونت های HPV در میان افراد فعال جنسی رایج است و عفونت ها اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. خبر خوب اینکه، سیستم ایمنی معمولا عفونت های HPV را پاک می کند.

اکثر عفونت های HPV باعث سرطان نمی شوند. با این حال، عفونت با یک ویروس پرخطر در صورتی که توسط سیستم ایمنی پاک نشود، ممکن است منجر به تغییراتی در سلول ها شود که می تواند منجر به سرطان شود. بیش از 90 درصد سرطان­های مقعد با عفونت HPV مرتبط هستند و بیشتر سرطان های آلت تناسلی و سرطان های دهان و گلو نیز با عفونت­های HPV مرتبط هستند.

نکاتی که باعث توجه بیشتر عفونت با HPV در مردان شده است به صورت خلاصه به شرح زیر است:

1- این ویروس عامل حدود 40 تا 85 درصد سرطان‌های سر و گردن (شامل سرطان‌های زبان، حنجره، سر و گردن) و نیز اندام تناسلی(آلت تناسلی، مقعد و غیره) در مردان است.

2- شیوع زگیل‌های تناسلی اگر در مردان بیشتر از زنان نباشد، کمتر نیست.

3- مردان به خودی خود عامل انتقال ویروس از طریق جنسی به زنان هستند.

4- رفتارهای پرخطر جنسی و داشتن شرکای جنسی متعدد، همجنس‌گرایی و غیره خطر ابتلا را در مردان بیشتر از زنان نموده است.

علی‌رغم این که  خانم‌ها هر 1 تا 3 سال باید برای انجام معاینه زنان از نظر احتمال بروز سرطان گردن رحم و انجام پاپ اسمیر و یا تعیین ژنوتیپ ویروس به متخصصین زنان مراجعه نمایند، متاسفانه بدلیل عدم الزام مردان به مراجعه روتین و دوره ای به پزشک در بسیاری از موارد این عمل صورت نپذیرفته، و ضمن باقی ماندن خطرات ناشی از ابتلا به این ویروس، همسر آن‌ها نیز در معرض خطر سرایت و ابتلا قرار دارند.

بیماری‌های ویروس پاپیلوما در مردان عبارت است از: زگیل‌های دهانی تناسلی، سرطان دستگاه تناسلی، سرطان مقعد، سرطان دهان و حنجره.  همچنین ویروس پاپیلوما نه تنها در مایع منی قابل شناسایی است بلکه احتمالا باعث کاهش تحرک اسپرم و احتمال ایجاد ناباروری در مردان می‌شود.

- شیوع ویروس پاپیلوما در مردان در جوامع مختلف بین  5/1 % تا 73 % متغیر بوده و به طور متوسط حداقل 20% مردان جامعه به این ویروس مبتلا هستند. این میزان شیوع در مردان با ریسک بالای خطر ابتلا ( مانند همجنس بازان- افرادی که دارای تعداد زیاد شریک جنسی هستند و غیره) بالاتر از 30% است.

شیوع عفونت اساساً در زنان بالاتر از مردان  است. البته این نکته به معنی پایین‌تر بودن ابتلای مردان به پاپیلوما نسبت به زنان نیست، بلکه یکی از علل آن بهبودی سریع‌تر عفونت در مردان نسبت به زنان است و نیز احتمالا ویروس تمایل بیشتری به مزمن شدن در بدن زنان دارد که در نتیجه آمار بالاتری از شیوع در زنان را نشان می‌دهد.  اساساً عفونت ویروس پاپیلوما در مردان نسبت به زنان  تمایل کمتری به مزمن شدن دارد. همچنین یک علت مهم دیگر مراجعه زنان به درمانگاه‌ها برای انجام تست‌های غربالگری است که سبب شناسایی بیشتر ویروس در خانم‌ها نسبت به آقایان می‌شود.

نکته: شیوع عفونت HPV اساساً در زنان بالاتر است به دلیل اینکه ویروس تمایل بیشتری به مزمن شدن در بدن زنان دارد.

از نظر علمی، اصولی درباره واکنش بین ویروس پاپیلوما و سیستم ایمنی در مردان مطرح می‌شود. این اصول عبارتند از:

1- مردان بیش از زنان به عفونت با این ویروس مبتلا می‌شوند که این موضوع نشان دهنده ضعف سیستم ایمنی در مردان نسبت به زنان در مقابله با این ویروس است.

2- میزان آنتی بادی بعد از عفونت طبیعی HPV در مردان کمتر ایجاد می‌شود. همچنین مدت پایداری این آنتی بادی در مردان پایین تر از زنان است.

3- مردان نسبت به زنان به عود عفونت قبلی  و یا عفونت مجدد با تیپ جدید ویروس مستعد تر هستند.

4- ویروس در زنان نسبت به مردان تمایل بیشتری به مزمن شدن دارند.

نکته: مثلا،ً برخی مردان پاپیلوما مثبت فاقد زگیل در اندام تناسلی و یا دهان بوده و به عنوان ناقل سالم ویروس را به شریک و یا شرکای جنسی خود منتقل نموده و سبب ایجاد زگیل و یا بیماری‌های وابسته به این ویروس در آن‌ها می‌شوند.    

http://5.160.230.202:9091/