سمپوزیوم «از زیست تا فناوری» برگزار شد| زیستفناوری؛ رمز بقا و کلید آینده دنیا
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه ملی سرطان جهاد دانشگاهی در ابتدای این مراسم، رئیس دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره به سابقه فعالیت این دانشگاه در حوزه زیستفناوری گفت: دانشگاه علم و فرهنگ از سال ۱۳۸۶ با راهاندازی رشته تکوین و با همکاری پژوهشگاه رویان وارد عرصه زیستفناوری شد و در سال ۱۳۹۱ دانشکده علوم پایه و فناوریهای نوین زیستی بهصورت رسمی آغاز به کار کرد.
رئیس پارک ملی علوم و فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی افزود: در حال حاضر ۸۲۹ دانشجو در ۱۵ رشته و در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در این دانشکده مشغول به تحصیل هستند.
دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو اتصال دانشگاه علم و فرهنگ به پژوهشگران و پژوهشگاههای جهاددانشگاهی را از مهمترین مزیتهای این دانشگاه دانست و اظهار کرد: این اتصال موجب شده است که دانشگاه از نظر آموزشی و پژوهشی از شرایط متفاوتی نسبت به بسیاری از دانشگاهها برخوردار باشد.
ایمانی با اشاره به همکاریهای مشترک آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ و پژوهشگاهها و پژوهشکدههای جهاددانشگاهی گفت: در حال حاضر هفت رشته بهصورت مشترک با پژوهشگاه رویان، یک رشته با پژوهشکده گیاهان دارویی، یک رشته با پژوهشگاه ابنسینا و یک رشته نیز با پژوهشگاه ملی سرطان راهاندازی کردهایم.
زیستفناوری؛ کلید پایداری زمین
در ادامه این سمپوزیوم "معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی" با اشاره به تحولات قرن بیستویکم گفت: قرن حاضر، قرن همافزایی علوم است و زیست و فناوری که زمانی مسیرهای جداگانهای داشتند، امروز بهشدت در هم تنیده شدهاند.
دکتر زهرا شیخی افزود: از حوزه درمان و کشاورزی تا تحلیل دادههای زیستی و هوش مصنوعی، نشانههای این همزیستی در همه عرصهها قابل مشاهده است.
وی با بیان اینکه نگاه علوم زیستی دیگر صرفاً به مطالعه پدیدههای حیات محدود نمیشود، اظهار کرد: امروز علوم زیستی به طراحی دوباره حیات میاندیشند و در آزمایشگاههای زیستمهندسی، سلولها به کارخانههای زنده قابل بازنویسی تبدیل شدهاند.
"دکتر شیخی" فناوریهایی مانند ویرایش ژن را از جمله ابزارهایی دانست که مرز میان درمان، اصلاح و طراحی را بسیار باریک کردهاند و تأکید کرد: این تحولات علاوه بر ابعاد علمی، پرسشهای فلسفی و اخلاقی جدی را نیز به همراه دارند.
"معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی" نقش فناوریهای دادهمحور و هوش مصنوعی را در زیستفناوری بسیار تعیینکننده توصیف کرد و گفت: هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیل کلاندادهها به قلب تپنده زیستشناسی تجربی تبدیل شدهاند.
وی افزود: در پژوهشهای ژنوم، الگوریتمها قادر به کشف الگوهایی هستند که برای ذهن انسان بهسختی قابل تصور است و در مدلسازی واکنشهای زیستی، هزاران فرضیه در زمانی کوتاه بررسی میشوند.
به گفته وی، این روند امکان تشخیص بیماریها پیش از بروز علائم بالینی را فراهم کرده و تحولی بزرگ در پزشکی ایجاد کرده است.
شیخی همچنین زیستفناوری را کلید پایداری زمین دانست و گفت: در شرایطی که بحرانهای زیستمحیطی با سرعت در حال گسترش است، فناوریهای زیستی از تولید سوختهای زیستی تا مهندسی گیاهان مقاوم در برابر خشکسالی، نقش نجاتبخش دارند.
وی در عین حال تاکید کرد: هر پیشرفت فناورانهای با مسئولیت اخلاقی همراه است و زیستفناوری تنها زمانی سازنده خواهد بود که در خدمت انسان و محیط زیست قرار گیرد.
ظرفیتهای علمی جهاددانشگاهی در حوزه علوم زیستی
در بخش دیگری از این مراسم "دکتر محمدحسین قانیان" رئیس دانشکده علوم و فناوریهای نوین زیستی برگزاری سمپوزیوم «از زیست تا فناوری» را پاسخی به ضرورت معرفی ظرفیتهای جهاددانشگاهی در حوزه علوم زیستی دانست و گفت: احساس میشد که یک برنامه متمرکز برای معرفی دستاوردها و توانمندیهای واحدهای فعال جهاددانشگاهی در این حوزه لازم است و این سمپوزیوم با همین هدف طراحی شد.
پیوند دانشگاه با نیازهای واقعی کشور
در این رویداد "دکتر محدثه حاجی عبدالوهاب" دبیر علمی و اجرایی سمپوزیوم، ماموریت جهاددانشگاهی در حوزه زیستفناوری را پیوند موثر میان دانش دانشگاهی، نیازهای واقعی کشور و تجاریسازی فناوریها عنوان کرد.
"مدیر گروه پژوهشی پروتئین های نوترکیب پژوهشگاه ملی سرطان جهاد دانشگاهی" توسعه پژوهشهای مسئلهمحور، تولید فناوری، تبدیل علم به محصول، کاهش وابستگی فناورانه، شبکهسازی میان صنعت و حاکمیت و تربیت نیروی انسانی فناور را از محورهای اصلی این ماموریت برشمرد.
عبدالوهاب با اشاره به نقش زیستفناوری بهعنوان یکی از فناوریهای پیشران قرن، گفت: این حوزه مرزهای علم و صنعت را درنوردیده و به یکی از ارکان تحول در سلامت، کشاورزی، محیط زیست و توسعه پایدار تبدیل شده است.
وی هدف از برگزاری این سمپوزیوم را آشنایی با زیرساختها و پیشرفتهای زیستفناوری کشور، معرفی مسیر آینده تحقیقات و بررسی چگونگی تبدیل ایدههای نو به کاربردهای فناورانه عنوان کرد.
ضرورت بهرهگیری از تکنولوژیهای نوین
همچنین در این مراسم "پرفسور اردشیر قوامزاده" مشاور ارشد و رئیس بورد تخصصی و انکولوژی پژوهشگاه ملی سرطان جهاد دانشگاهی با انتقاد به بودجه پژوهشی کشور گفت: سیستم و نظام کشور باید بودجه منظمتر و بالاتری داشته باشد. همچنین باید از تکنولوژیهای نوین مانند ژن درمانی، سلول درمانی برای درمان بیماریها بهره بگیرد و با صنعتی سازی و تولید داروهای ارزشمند جان هزاران بیمار را نجات دهد.
پزشکی آینده شخصیسازی میشود
در ادامه این سمپوزیوم، دبیر ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی با اشاره به ضرورت حرکت کشور بر اساس اسناد بالادستی، گفت: نخستین اقدام برای هر برنامهریزی این است که مشخص شود چه سند بالاسری وجود دارد و کشور بر اساس آن چه مسیری را باید طی کند. در سالهای گذشته برنامههای کشور عمدتاً کلی بوده، اما در برنامه هفتم توسعه مسیر بهصورت مشخص تعیین شده است.
دکتر مصطفی قانعی با اشاره به تکالیف برنامه هفتم توسعه افزود: در این برنامه، حوزههایی همچون هوش مصنوعی، کوانتوم، زیستمهندسی و زیستفناوری، مواد و ساخت پیشرفته، نانو و فناوریهای علوم شناختی بهعنوان محورهای تمرکز کشور تعیین شده و این ماموریت به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان سپرده شده است.
وی با اشاره به نقش این فناوریها در اقتصاد کشور گفت: در برنامه هفتم توسعه، سهم معاونت علمی از رشد اقتصادی کشور بهصورت مشخص تعیین شده و هدف این است که سهم اقتصاد دانشبنیان در تولید ناخالص داخلی افزایش یابد. اگر قرار است اقتصاد کشور بدون اتکا به نفت اداره شود، هر حوزه فناورانه باید سهم خود را در خلق ارزش اقتصادی مشخص کند.
دبیر ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی درباره دلیل تمرکز ویژه بر زیستفناوری اظهار کرد: طی دو دهه گذشته، ظرفیت قابلتوجهی در این حوزه ایجاد شده است. بر اساس آمارها، ایران در منطقه رقیب جدی ندارد و در سطح آسیا نیز در میان کشورهای برتر قرار گرفته است.
دبیر ستاد زیستفناوری سلامت و فناوریهای پزشکی با اشاره به تغییرات اساسی در حوزه پزشکی گفت: پزشکی امروز با گذشته تفاوت اساسی دارد. آزمایشهایی که امروز در اختیار پزشکان قرار میگیرد، کاملاً متفاوت از گذشته است و درمانها بر اساس دادههای دقیقتری انجام میشود. وی افزود: امروزه در حوزه انکولوژی، درمانها بهصورت دقیق و متناسب با شرایط هر بیمار طراحی میشود و این نشاندهنده حرکت پزشکی به سمت شخصیسازی است.
قانعی با بیان اینکه یکی از شاخصهای مهم، تبدیل مقاله به محصول است، گفت: یکی از معیارهای ارزیابی، تعداد محصولاتی است که مجوز ورود به بازار گرفتهاند. ایران از نظر تعداد محصولات زیستی، رتبه هفتم را در اختیار دارد که نشاندهنده پیشرفت قابلتوجه در این حوزه است، اما برای اثرگذاری اقتصادی، این مسیر باید تقویت شود.
قانعی با تأکید بر تغییر پارادایم پزشکی آینده گفت: پزشکی آینده مبتنی بر پیشبینی، پیشگیری، شخصیسازی و مشارکت فعال بیمار است. در این مدل، پیش از بروز بیماری، اطلاعات ژنتیکی و دادههای زیستی مورد توجه قرار میگیرد و سبک زندگی افراد نیز نقش تعیینکنندهای دارد. به گفته وی، درمانهای عمومی جای خود را به درمانهای دقیق و فردمحور خواهند داد.
وی ادامه داد: پزشکی شخصیشده نیازمند ورود محصولات جدیدی مانند داروهای زیستی، آنتیبادیها، سلولدرمانی و ژندرمانی به بازار است و کشور بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه نباید در این مسیر عقب بماند یا دوباره دچار وابستگی شود.
وی با تشبیه برنامهریزی زیستفناوری به طراحی یک فرش گفت: ابتدا باید نقشه کامل طراحی شود و سپس هر بخش با دقت اجرا شود. در حوزه زیستفناوری، نقشه ملی تهیه شده و در این نقشه مشخص شده که هر دانشگاه و هر استان چه مأموریتی دارد و کدام بخش از زنجیره فناوری را باید پوشش دهد.
وی خاطرنشان کرد: این نقشه ملی در سازمان برنامه و بودجه، وزارت بهداشت و معاونت علمی مورد توافق قرار گرفته و به امضا رسیده است. بر اساس این تقسیم کار ملی، دانشگاهها و مراکز علمی با مأموریتهای مشخص وارد عمل میشوند و حمایتهای مالی نیز از طریق بنیاد علم ایران انجام میشود.
قانعی در پایان تأکید کرد: با اجرای این نقشه ملی، دانشجویان و پژوهشگران مسیر روشنی برای اتصال به شرکتهای دانشبنیان خواهند داشت و نتیجه این فرآیند، شکلگیری منظومهای منسجم از علم، فناوری و اقتصاد خواهد بود که جلوهای از توانمندی پژوهشگران ایرانی را به نمایش میگذارد.
سلولهای بنیادی: راه نجات بیماران
همچنین در ادامه این سمپوزیوم، رئیس پژوهشکده سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان به تشریح دستاوردهای سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران پرداخت و با تشبیه سلولها به «آجرهای سازنده بدن» گفت: بدن انسان حدود ۷۵ کیلوگرمی تقریبا از ۳۷ تریلیون سلول ساخته شده است که هر کدام مانند یک آجر عمل میکنند. در هر سلول مرکز فرماندهیای به نام هسته وجود دارد که مانند یک کتابخانه عمل میکند و شامل ۲۳ جفت کروموزوم است. هر کروموزوم شامل صفحات متعددی از ژنهاست و تمامی این اطلاعات در هر سلول بدن وجود دارد.
دکتر حسین بهاروند با اشاره به انواع سلولها افزود: سلولهای بنیادی ویژگیهای منحصر به فردی دارند؛ این سلولها توان تقسیم بینهایت و ایجاد سایر سلولهای بدن را دارند. سلولهای بنیادی در مغز استخوان، پوست و بافتهای مختلف بدن حضور دارند و نقش حیاتی در بازسازی بافتها ایفا میکنند.
وی با بیان اینکه تعداد سلولهای بنیادی بالغ محدود است، گفت: با استفاده از این سلولها میتوان برخی بیماریها را درمان کرد.
بهاروند با تأکید بر اهمیت پژوهشهای سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران، گفت: ایجاد این سلولها و محصولات دارویی نیازمند دانش و فناوری بالا است و با تلاش پژوهشگران کشور توانستهایم چندین محصول دارویی سلولی را توسعه دهیم و در اختیار بیماران قرار دهیم.
وی در پایان تأکید کرد که حوزه سلولهای بنیادی و پزشکی بازساختی ایران به مرحلهای رسیده است که میتواند راهگشای درمانهای نوین و شخصیسازیشده باشد و نقش کلیدی در ارتقای سلامت عمومی و درمان بیماریهای مزمن ایفا کند.
گفتنی است، در راستای این سمپوزیوم دو پنل تخصصی و علمی با فناوران برجسته حوزه زیست فناوری جهاددانشگاهی و کشوری نیز برگزار شد.
سروش
نظر شما :